Moodle é unha contorna virtual de aprendizaxe que está en boca de cada vez máis profesores españois. Un total de 1.300 institutos e universidades úsano como complemento ás súas clases presenciais. A escala mundial, conta con máis de dous millóns de usuarios. En tres anos, esta plataforma de código aberto púxose á cabeza do mercado de aprendizaxe a distancia, o [[e-learning]].Un australiano, Martin Dougiamas, iniciaba o proxecto Moodle en 1999. A primeira versión saíu en 2002 e empezou o seu crecemento exponencial. Hoxe vai camiño de converterse nun estándar de plataforma educativa virtual, con usuarios tan prestixiosos como a británica Open University, con 180.000 estudantes. Está presente en máis de 146 países e traduciuse a 70 idiomas.
Recentemente, a Oficina de Cooperación Universitaria abandonaba a venda de plataformas educativas de pago para centrar o seu negocio en Moodle.
En febreiro creouse nas Palmas de Gran Canaria o Grupo de Universidades Moodle para promover a colaboración tecnolóxica e psicopedagógica entre elas.
España aposta forte por Moodle, non en balde o segundo do proxecto, Eloy Lafuente, é de Logroño. “España é unha potencia Moodle no mundo”, afirma o profesor Jordi Adell, da Universidade Jaume I de Castellón (UJI). A UJI empezou a experimentar con Moodle en 2002. Actualmente hai 1.300 centros educativos españois rexistrados na páxina de Moodle, aínda que non é obligatorio facelo, polo que poden ser máis. Destes, o 70% son institutos e o resto universidades.
En 2004, a UJI e a Universidade das Palmas de Gran Canaria (ULPGC) adoptaban Moodle institucionalmente. Nun ano, sumáronse as universidades de Málaga, Cádiz, Extremadura, Politécnica de Cataluña e Rovira i Virgili, en Tarragona. Tamén se emprega en departamentos de universidades de Cartagena, Córdoba, Autónomas de Barcelona e Madrid, Granada, A Lagoa, León, País Vasco, Pompeu Fabra, Sevilla, Valencia, Alcalá, Carlos III de Madrid, Castilla-A Mancha, Rei Juan Carlos, Salamanca, Valladolid e algunhas privadas.
O groso de centros con Moodle son os institutos. Os cataláns e andaluces foron os primeiros.
Hoxe existen tres proxectos institucionais de apoio a institutos que o utilizan: EducaMadrid (Comunidade de Madrid), cuxa aula virtual ten Moodle como ferramenta base; Linex (Extremadura), tamén o inclúe, e o Aula Virtual de teleformación e apoio ao ensino presencial (Canarias), desenvolvida en colaboración coa ULPGC.
O que gusta aos profesores de Moodle é que é código aberto e libre. Así, poden modificar, crear e engadir módulos e aplicacións ao seu gusto e compartilos con outros docentes. Máis de mil persoas da comunidade educativa española participan na comunidade Moodle, aportando solucións pedagóxicas, informáticas, de deseño ou detectando erros.
É software para profesores feito por profesores. Ademais, ao ser libre pode obterse gratuitamente, o que aforra deceas de miles de euros aos centros educativos.
Funciona con Linux, MacOS e Windows e é fácil de usar: “Pode adaptarse ás necesidades de calquera institución, nunha clase cun profesor ou nunha gran universidade, realizar actividades didácticas sofisticadas ou non e, ao usar formatos abertos, os contidos non quedan prisioneiros en formatos propietarios”, afirma Adell.
O Moodle serve tamén para a formación a distancia, pero a maioría de universidades úsano como complemento das clases presenciais, explica Adell: “Permite distribuír materiais de aprendizaxe, crear e xestionar debates temáticos e tablóns de anuncios, pasar cuestionarios aos estudantes, avaliar tarefas, integrar recursos de Internet, crear glosarios e dicionarios, xestionar o tempo a través dun calendario global de distintas asignaturas, ofrece ferramentas de comunicación entre os estudantes, como a mensaxería instantánea, permite a tutoría electrónica en privado ou en grupo, calcula estatísticas, xestiona as cualificacións, etcétera”.
Adell asegura que tamén lles gusta aos estudantes. “Afórralles tempo: non teñen que desprazarse á universidade para preguntar dúbidas ao profesor ou conseguir fotocopias de apuntes, e poden comunicarse en tempo real con compañeiros para traballos conxuntos. Nas actividades en rede queda constancia da súa participación, cara á avaliación. Así, os que participan pouco nas clases presenciales teñen oportunidade de facer oír a súa voz”.
Algúns docentes non se dan por decatados, explica o profesor: “Se non manexan recursos electrónicos, téñeno todo en papel ou empregan a metodoloxía de clase magistral, toma de apuntes e exame final, é difícil que Moodle lles axude”.
Outro entusiasta de Moodle é Enrique Castro, investigador en neurociencias e profesor de Bioquímica na ULPGC. Creou diversos módulos e escribiu dous manuais.
A Universidade das Palmas usa Moodle de forma exemplar, explica: “É un servizo máis, como a tiza ou o correo electrónico. Ofrecémolo a todos os ámbitos do ensino. Todos os estudantes, profesores e asignaturas están precargados no campus virtual, esperando que libremente decidan usalo. Non é obligatorio. Das 3.000 asignaturas, 1.500 profesores e 23.000 estudantes que temos, a metade emprégao”.
A ULPGC é a única universidade pública en España que ten unha facultade de teleformación e usa plataformas virtuais desde 1998. Adoptou Moodle. Úsao tanto para titulaciones a distancia como para apoiar a docencia presencial; tamén se ofrece aos grupos de investigación que queiran un espazo virtual de teletraballo.
Castro pon como exemplo da súa utilidade os foros de discusión: “Permiten manter unha discusión viva durante días, para que estudantes e profesores sopesen as súas respostas, non como en 10 minutos no aula. Pode parecer trivial, pero é notable a falta de participación dos alumnos en clase. A dispoñibilidade dun foro asincrónico permite que se susciten dúbidas dunha forma máis frecuente e que queden dispoñibles para todos os estudantes, sen que o profesor teña que responder a mesma dúbida decenas de veces”.
Outro exemplo: “Antes, os estudantes entregaban os seus traballos en papel. O profesor debía ter unha lista de quen entregara e cando, e o alumno debía buscar ao profesor para darlle o traballo. Con Moodle, o sistema rexistra a data de envío do traballo, marcando os que se entregan fóra de prazo. O profesor selecciona ao alumno na lista para ver cando entregou o traballo e acceder a el, pinchando nun enlace, corrixilo e poñerlle nota que, automáticamente, pasan ao libro de cualificacións do estudante, que pode consultar. Ademais, envíaselle a nota por correo electrónico. O profesor non ten que facer nada”.
O vicerrector da ULPGC, José Juan Castro Sánchez, é outro entusiasta de Moodle, para quen a reticencia dalgúns profesores non é problema: “Impartímoslles periódicamente cursos de formación. Levamos 13 edicións, polas que pasou o 33,66% do noso persoal docente, e estimamos que usan Moodle o 40%, o que demostra que é tan doado de usar que non é imprescindible facer un curso”.
Cara a un novo modelo de pedagoxía colaborativa, as plataformes
virtuais de aprendizaxe están aquí para quedarse, opina Jordi Adell: “Son un complemento imprescindible da formación presencial ou semipresencial. Algunhas actividades realízanse mellor nunha plataforma que en clase, por falta de tempo por exemplo, e outras serían imposibles de facer doutro xeito”. “Prácticamente”, engade Adell “todas as universidades usan algún tipo de plataforma de aprendizaxe cos seus alumnos.
A reforma da docencia, inherente á armonización europea, que dá gran importancia á tutoría, o traballo en grupo e as actividades autónomas de aprendizaxe potenciará máis o seu uso”. Isto traerá grandes cambios, segundo José Juan Castro: “A medio prazo, deixará descolgados aos profesores que se resisten a unha mínima virtualización das súas materias, como a incorporación á rede de apuntes e documentos, o uso do correo electrónico para comunicarse cos estudantes e a utilización intelixente da tecnoloxía para acceder a fontes de información. A clase será cada vez máis unha contorna de traballo colaborativo e afastarase do auditorio unidireccional. Ao permitir a participación asincrónica, atraerá a profesionais, o que supoñerá unha presión pedagóxica cara ao práctico e a intensificación da tendencia á formación toda a vida”.
De todos os xeitos, os entrevistados coinciden no seu rexeitamento cara a unha educación exclusivamente virtual.
O Massachusetts Institute of Technology publica na Rede os contidos dos seus cursos, pero Enrique Castro aclara: “O propio MIT indica que simplemente lendo esta información non se obtén unha educación MIT”. O valor engadido é a interacción estudante-profesor. “Malia todos os avances, a relación persoal segue sendo a base e o método máis eficaz. Un docente non é un busto parlante sustituible por un ordenador”. Segundo Castro, Moodle é unha extensión desta interacción: “Permite unha xestión máis eficaz do tempo, con maior comunicación e interactividade, pero en ningún momento susciteime, nin eu nin a universidade, ir cara a un modelo de ensino totalmente a distancia. É un complemento que nos leva a novas formas de docencia, na que o importante non son tanto as horas de clase presencial, senón o traballo particular do alumno”.
Fonte: www.elpais.es
